C’est le ton qui fait la musique: wat kunnen die Fransen het toch mooi zeggen Het is de toon die de muziek maakt. Zelfs als je het Frans niet verstaat, klinkt het prachtig. Italiaans is ook een mooie taal, maar als ik Italianen met elkaar hoor praten, klinkt het alsof ze een revolutie voorbereiden.

Wie de Engelse taal leert komt er snel achter, dat de directheid waarmee een Amerikaan op zijn doel afgaat, daarin niet past.

Door Anneke van Dok

Tijdens onderhandelingen spelen hoffelijkheid en inlevingsvermogen altijd een grote rol. Wie belang hecht aan een goede relatie met een Duitse zakenpartner neemt de taalregels en de omgangsregels strikt in acht. Wie in een spijkerbroek binnenkomt en meteen begint te jijen wordt niet serieus genomen, omdat je je gesprekspartner blijkbaar niet respecteert. In Noord-Holland, en zeker in de Zaanstreek, zijn we gewend aan directheid en humor maar die komt niet altijd goed over bij een zuiderling. Zo werd mijn Vlaamse buurvrouw een beetje nijdig toen ik haar nieuwe schoenen aldus waardeerde: ‘Die zijn zo mooi, ze zitten vast niet lekker.’

Niet alleen de woorden en de toon, maar ook de plaats waar het gesprek plaats vindt, de verwachtingen die zijn gewekt en de voorgeschiedenis spelen een grote rol. Als de overheid in gesprek gaat met zijn inwoners tellen alle taal – en omgevingsregels dubbel.

In mijn kritische boekje Het jaar van de held, dat over scheve schaatsen in de gemeentepolitiek gaat, noem ik twee hilarische voorbeelden. Het eerste betreft een beraadslaging over de sloop van woning, die onbewoonbaar wordt verklaard. Probleem: er wonen nog mensen in. Een raadslid spreekt in het debat steeds over ‘het onderhavige huis’, omdat het zo in zijn stukken staat. Tot de bewoner boos roept: ‘dat huis is helemaal niet onderhavig, ik heb het altijd goed onderhouden.’

Mijn tweede voorbeeld betreft gebrekkige communicatie over een begraafplaats. Een verzoek om meer waterkranen voor de bloemengieters werd door een gemeente aldus beantwoord: Wij kunnen niet aan uw verzoek voldoen, want de aanleg van een extra leiding is te duur. Overigens is het onze ervaring dat het grafbezoek na verloop van tijd terugloopt.

De informatie in het tweede voorbeeld is glashelder en berust waarschijnlijk op waarheid, maar is buitengewoon bot. Overheidscommunicatie is zo ingewikkeld, omdat de gemeente zoveel rollen heeft en nooit met De Burgers spreekt maar met honderdvijfenvijftigduizend maal één mens.

Daarom zijn bewonersbijeenkomsten onbevredigend, wanneer het onderwerp te veelzijdig en te abstract is en zich alleen leent voor het zenden van een boodschap en niet voor het ontvangen en bespreken ervan.

Foto: leerlingen van Pascal College in de raadszaal van Zaanstad