Als een groep raadsleden van Zaanstad op de ochtend van 5 december 2018 de Hemkade in Zaandam bezoeken en daar met de volkstuinders praten over het langlopende conflict tussen de familie Groen en de North Sea Venue, zien twee van hen, Ruud Pauw en Hans Kuyper van ROSA, “een halfverscholen, wat scheefgezakte bunker, waarop in gifgroene blokletters de naam ‘Zaandam’ geschreven stond.”

De bunker was bij de tuinders wel bekend, maar stond verder nergens beschreven. Pauw en Kuyper benaderen de Afdeling Monumenten die in het voorjaar van 2019 verder archiefonderzoek doet. Op 1 april (!) 2019 publiceerde ROSA de ‘vondst’ op haar website.

De Orkaan trapte in de grap (die dus geen grap was) en publiceerde erover waardoor de zaak verder in een stroomversnelling raakte, mede door reacties bij dat stuk en bij ROSA. De kleine bunker met een geschutskoepel was door de Duitsers gebouwd, er was zelfs ooit een tweede exemplaar een stukje verderop geweest. Het luchtafweergeschut dat oorspronkelijk bij de bunker stond, was om de spoorverbinding over de Hembrug te verdedigen.

Monument

Bij allerlei instanties bleek de bunker bekend te zijn, maar tot dusver niet bij de afdeling Monumenten van Zaanstad. En dat was nodig omdat ROSA het graag de status van gemeentelijk monument wilde geven. Dat zou de bunker ook beschermen tegen sloopplannen.

Het model werd ‘Tobruk’ genoemd omdat dit van origine een Italiaans ontwerp was dat door de Duitsers voor het eerst bij Tobruk in Libië gezien werd, de Duitsers hebben vervolgens dit ontwerp ook in Europa gebruikt.

Het doel – de status Gemeentelijk Monument – is nu bereikt. Zaanstad heeft dat aangekondigd.

Meer lezen?

• ROSA vindt bunker op Hemkade, wie weet meer? (2 april 2019)
• Het bunkertje op het Dooie End; verslag van een ontdekkingstocht (website ROSA)
• Officiële Bekendmaking (29 november 2022)