Het Commissariaat voor de Media heeft de ‘Stichting Omroep Oostzaan’ (Radio9) tot 22 juli 2028 aangewezen als “lokale publieke media-instelling voor de gemeente Oostzaan.” Dat is Radio9 overigens al 25 jaar, dus erg veel verandert er niet (op het eerste gezicht).

Maar die einddatum van 2028 is onzeker. Per 1 januari 2025 verandert de Mediawet en 31 december van dat jaar vervallen alle bestaande ‘aanwijzingen’. In 2025 moeten alle lokale publieke media-instellingen een nieuwe aanvraag indienen. Per 1 januari 2026 worden die verleend.

Niet alleen Radio9 maar ook De Orkaan (die een ‘aanwijzing’ tot 1 februari 2027 heeft) zullen dus een nieuwe aanwijzing moeten aanvragen. Maar dat is wel een heel andere aanvraag.

Tot nu toe kon voor elke gemeente (340 in Nederland) een eigen aanwijzing worden aangevraagd. Soms gebeurde dat voor meerdere gemeenten samen. Oostzaan heeft een eigen ‘publieke media-instelling’ (Radio9), voor Zaanstad en Wormerland samen heeft De Orkaan de aanwijzing.

Streekomroep

In plaatst daarvan komen er 80 aanwijzingen die alleen aan ‘streekomroepen’ worden gegeven. In de Zaanstreek komt dus één aanwijzing voor Zaanstad, Wormerland en Oostzaan samen.

Marc Visch, directeur/bestuurder van de NLPO (de organisatie van lokale publieke media in Nederland) houdt nog een slag om de arm over hoe het allemaal gaat omdat de tekst van de Mediawet niet bekend is:

“We wachten eerst het Kamerdebat van 28 juni over de nieuwe Mediawet af, en daarna wordt de tekst van de wet geschreven. Zoals het er nu uitziet gaat de nieuwe Mediawet per 1 januari 2025 in. Op 31 december 2025 vervallen alle aanwijzingen. Daarvoor in de plaats komen 80 nieuwe aanwijzingen die per 1 januari 2026 actief moeten zijn.

2025 wordt een overgangsjaar. Eerst gaat de NLPO een consessiebeleidsplan maken en vervolgens moeten omroepen (media-instellingen) een nieuwe aanvraag indienen voor hun streek. Het is een ‘open bestel’ dus iedereen kan aanvragen.”

PBO-advies

Het Commissariaat vraagt bij de gemeente advies aan over de representativiteit van het PBO, dat is het Programmabeleidbepalend Orgaan van de media-instelling. Op dit moment adviseert de gemeente nog over de complete aanvraag (bijvoorbeeld ook over programmering, financiën, bestuurskracht, verwacht bereik etc.) maar die rol wordt dus een stuk kleiner aldus Visch. Nieuw is dat ook de NPLO over de aanvraag gaat adviseren. Die neemt dus een groot deel van de rol van de gemeente over.

Voor de Zaanstreek kunnen De Orkaan en Radio9 dus of apart of samen een ‘aanwijzing’ aanvragen voor de hele streek. Ook kunnen andere (nieuwe) partijen aanvragen.

Radio9 / De Orkaan

Pim Beudeker, secretaris van Radio9:

“wij sturen aan op samenwerking met De Orkaan, de besturen hebben al overleg gehad en we praten binnenkort verder. Dat hebben we ook al bij de gemeenteraad aangekondigd.”

Jan-Kees Emmer, bestuurslid van De Orkaan:

“we sturen niet aan op een fusie, maar op samenwerking, zodat de indentiteit van beide partijen gehandhaafd blijft.”

Op het mediaforum Spraakmakers (KRO NCRV) op Radio1 zei Emmer dinsdag 6 juni over de stelselwijzing:

“het is heel goed nieuws voor lokale omroepen. Er komt heel veel geld beschikbaar. En er komen honderden journalistieke banen bij want lokale omroepen moeten professionaliseren. Veel lokale omroepen zijn nu journalistiek niet heel sterk.

Omroepen worden niet meer afhankelijk van de lokale politiek en de grillen daarvan. Voor de journalistiek is het fantastisch nieuws.”

Meer geld

Belangrijk bij de nieuwe aanwijzingen is ook dat de bekostiging niet meer van de gemeente komt, maar van het Rijk. De gemeente mag wel extra geld geven maar dat is geen verplichting meer en de gemeente krijgt daar ook geen vergoeding meer voor van het Rijk. Lokale publieke media-instellingen gaan meer geld krijgen dan nu. Hoeveel is nog niet precies bekend. Het is ook deels afhankelijk van het aantal inwoners van de streek.

Zie ook:

Door Piet Bakker (De Orkaan). Bronnen: Kamerbrief staatsscretaris over stelselwijziging, informatie op NPLO-website, Tweede Kamer, uitzending Spraakmakers, interviews met Marc Visch, Pim Beudeker en Jan Kees Emmer. Foto boven van website van Radio9.