De Kruisstraat in Krommenie is de laatste weken vooral in het nieuws vanwege de opbrekingen – het aansluiten van het riool op dat van de Noorderhoofdstraat loopt vertraging op omdat de aannemer “ondergronds op allerlei onverwachte zaken is gestuit.”

Wat daarmee bedoeld wordt is niet geheel duidelijk maar dankzij archeologisch onderzoek weten we nu wel wat er allemaal in de grond is aangetroffen. Het gaat volgens Zaanstad om grote hoeveelheden vondstmateriaal. Onder meer aardewerk: papkommen, borden, wandtegels en tabakspijpen (foto boven).

“De oudste vondsten lijken hierbij te wijzen op de beginperiode van het Kruispad, in de laat 16de of vroeg 17de eeuw. Tabakspijpen in witte pijpaarde zijn goed dateerbaar en hiervan zijn enkele van de vroegst voorkomende typen gevonden. Opmerkelijk is de grote hoeveelheid dierlijk botmateriaal, met veel middenvoetsbeenderen van rund en veel delen van de schedel met hoorn(pit): het lijkt erop dat hier de runderen gevild zijn, waarbij de hoeven en kop gescheiden werd van de huid.”

grote hoeveelheden dierlijk bot

Een bijzondere vondst is een kopje van zogenaamd witbakkend industrieel aardewerk, waarop een tekst geschilderd is. In sierlijke letters is hier de tekst “Dit is Pietertjes kommetje’ aangebracht. Van een andere orde is ‘Kris’. Op dit ‘Boerenbont’ kopje van industrieel aardewerk is in kleurige letters zijn naam aangebracht. Dergelijke kopjes werden zo rond 1860-1890 gefabriceerd, onder andere in de werkplaatsen van Petrus Regout in Maastricht.

Twee kopjes van witbakkend industrieel aardewerk, gefabriceerd aan het einde van de 19e eeuw.
Links het kopje met de tekst ‘Dit is Pietertjes kommetje’, rechts met de naam ‘Kris’. Door verwering in de grond is het linker kopje helemaal donker verkleurd.
Kruispad omstreeks 1900 (Gemeentearchief Zaanstad)

Door Piet Bakker, bron: artikel van Sander Hakvoort, adviseur Archeologie Gemeente Zaanstad, gemeentearchief.