De gemeenteraad van Oostzaan besprak gisteravond de bestuurlijke toekomst: fusie of een innige samenwerking met andere gemeenten. Een volledig zelfstandig Oostzaan leek geen optie te zijn.

Oostzaan kon eerst kiezen uit “het behoud van zelfstandigheid door middel van de doorontwikkeling van de ambtelijke samenwerking met de gemeente Wormerland” of kijken richting Zaanstad, Amsterdam of Landsmeer.

Gisteravond werden deze scenario’s in de gemeenteraad van Oostzaan besproken. De avond werd “gemodereerd” door Adriaan Andringa. Als voormalig D66-raadslid voor Voorschoten heeft hij een vergelijkbare situatie meegemaakt als Oostzaan.

In augustus of september zullen de inwoners van Oostzaan, evenals lokale verenigingen en het bedrijfsleven, de gelegenheid krijgen om aan te geven wat zij belangrijk vinden voor Oostzaan. Volgens de raadswerkgroep die het proces begeleidde, moet er voor het einde van dit jaar een definitieve uitspraak komen over de bestuurlijke toekomst van het dorp achter de ophaalbrug.

Nieuwe inzichten

Bij aanvang van de vergadering gaf onderzoeker Martijn Baart van bureau TwynstraGudde een uitleg over het onderzoek. De analyse van de verschillende scenario’s heeft veel raadsleden nieuwe inzichten gebracht. Terwijl sommigen in eerste instantie dachten dat Amsterdam de slechtste keuze was, heeft het rapport een genuanceerder beeld naar voren gebracht. Frank Aan (PvdA) gaf aan dat vóór de verkiezingen Zaanstad eigenlijk de voorkeur had van de PvdA, gebaseerd op de geschiedenis en gemeenschappelijke gebruiken.

“Amsterdam is eigenlijk nooit in beeld geweest als partner om te fuseren en het is nu duidelijk dat ze het wel zijn.”

Ook Aart Ruijter (D66) heeft positieve nieuwe inzichten gekregen met betrekking op de fusie met Amsterdam. De VVD-fractie erkende dat niet alle problemen kunnen worden aangepakt op de huidige manier. Hoewel de fusie met Amsterdam op het eerste gezicht positief lijkt, zijn er zorgen over het verlies van slagkracht en het behoud van de eigen identiteit.

Annemarie van Duijnhoven (GroenLinks) constateerde dat de problemen die Oostzaan ervaart, ook in andere gemeenten voorkomen. Ze wees daarbij specifiek op de problemen binnen de organisatie OVER, zoals slechte financiën, hoog ziekteverzuim en organisatorische uitdagingen. Volgens haar kan een goed functionerende ambtelijke organisatie veel van deze problemen oplossen.

“Ik heb het gevoel dat wij met de verkeerde instrumenten problemen aan het oplossen.”

Ook Liza Boshoven (CDA) merkte op dat het gras niet per se groener is bij andere gemeenten. Ze stelde dat grote gemeenten vaak veel financiële steun ontvangen, zelfs voor hun eigen problemen, terwijl kleine gemeenten hiervan minder profiteren.

Identiteit

Baart van bureau TwynstraGudde benadrukte dat ‘het behoud van de identiteit van Oostzaan’ een van de eerste criteria was die werd vastgesteld. Hij legde de nadruk op het feit dat de Zaanse identiteit in gevaar kan komen wanneer Oostzaan wordt samengevoegd met Amsterdam, voornamelijk vanwege het grote schaalverschil tussen beide. Als illustratie wees hij op het voorbeeld van Weesp, waar in juni 2019 de gemeenten Weesp en Amsterdam een ambtelijke fusie zijn aangegaan.

Alle raadsleden waren het erover eens dat het behoud van de identiteit van Oostzaan een cruciaal aspect was dat meegewogen moest worden. Rob Monen (Oostzaan Natuurlijk!) benadrukte dat de identiteit onder druk komt te staan wanneer Oostzaan samengaat met Amsterdam. Hij ging ervan uit dat Oostzaan waarschijnlijk onderdeel zou worden van het stadsdeel Amsterdam-Noord.

De moderator stelde de terechte de vraag wat het belang van identiteit overeind houden is als de elementen als financiën en ambtelijke draagkracht vallen. Bart Baaten (VVD) benadrukt de noodzaak om aandacht te besteden aan financiële slagkracht, maar erkent tegelijkertijd dat er soms compromissen gesloten moeten worden met de identiteit. Ruijter (D66) onderstreepte het cruciale belang van het hebben van een goed georganiseerd financieel en ambtelijk apparaat om de eigen identiteit te behouden.

Voorkeuren onder de loep

De moderator vroeg de partijen:

“Op basis van dit rapport, welke scenario’s worden nu uitgesloten?”

Dit bleek een uitdagende vraag te zijn, aangezien het nog niet eerder gelukt was om de partijen hun voorkeur te laten uitspreken.

Boshoven (CDA) geeft de voorkeur aan het behoud van de huidige situatie, maar heeft nog geen specifiek scenario uitgesloten. Ze erkennen echter dat de kosten van fusie een dilemma vormen. Daarentegen gaf Baaten (VVD) aan dat op dezelfde voet doorgaan geen haalbare optie is. De enige optie is een samenwerking met grote gemeenten, maar om dit tegen te gaan zul je moeten kijken voor een samenwerkingsverband met de regio.

Sarah van Brussel (GroenLinks) had aanvankelijk gehoopt op samenwerking met Landsmeer, maar erkende dat de huidige situatie geen goede optie is. Ruijter (D66) sluit voortzetting met Wormerland in OVER uit en verkiest samenwerking met een grotere stad, met Amsterdam als belangrijkste keuze. Hij gelooft dat dit voordelen biedt en tegelijkertijd de eigen identiteit kan behouden. Ook raadslid Aan (PvdA) is voorstander van fusie met grote steden en beschouwt Zaanstad als een meer voor de hand liggende optie. Monen (Onafhankelijk Oostzaan!) wil nog geen scenario’s uitsluiten.

Participatie buurtbewoners

De partijen vinden burgerparticipatie en samen beslissingen nemen voor de toekomst van Oostzaan belangrijk. Om ervoor te zorgen dat ook degenen die doorgaans niet actief deelnemen betrokken worden, hebben de raadsleden diverse benaderingen voorgesteld. Van Brussel (GroenLinks) benadrukte het belang van de ‘straat op gaan’ en het betrekken van stille stemmen. Boshoven (CDA) en Baaten (VVD) willen verschillende ondernemers, verenigingen en jongerenorganisaties benaderen. Monen (Oostzaan Onafhankelijk!) wil externe moderatoren betrekken bij gesprekken met inwoners om informatie te verwerken.

Lees hier meer over de analyse van de scenario’s

Door: Nick Boeske, dossier Orkaan, livestream bijeenkomst 15 juni raad Oostzaan Bestuurlijke toekomst. Foto: sceenshot livestream