De uitbreiding van de woningvoorraad lijkt ook in Zaanstad niet echt te lukken. Dat is niet verwonderlijk, wanneer je de struikelblokken en andere obstakels bij elkaar optelt. Bovendien zien de verkiezingsprogramma’s er volgens het Sociaal Cultureel Planbureau wel veelbelovend maar niet doortastend uit. De oplossing van het probleem ligt in het terugdraaien van allerlei besluiten, die een zorgzaam huisvestingsbeleid in de weg staan. Zo ook het besluit om de markt het werk te laten doen en de zorgtaak van de overheid af te bouwen. Waarbij de linkerhand niet wist wat de rechterhand deed.
Door Anneke van Dok
Een paar voorbeelden: de bejaardentehuizen boden zorg en huisvesting aan mensen, die in een (te groot) huis woonden en aangewezen waren op beperkte zorg. Die voorziening is afgebouwd, waardoor de zo bejubelde doorstroming op de woningmarkt werd afgeremd. Tegelijkertijd werden huurwoningen uit de voorraad gehaald, verkocht of gesloopt
Door de invoering van het leenstelsel voor studerenden, de strengere eisen voor een hypotheek, en de stijging van de rente, werd de entree op de huizenmarkt voor starters bijna onmogelijk.
Door het ontbreken van een op demografische feiten beruste visie en een goede nota op de ruimtelijke ontwikkeling, werden kansen onbenut en miskleunen toegelaten. Onder een miskleun versta ik de bouw van te dure appartementen op plaatsen waar sociale woningbouw dringend gewenst is, waardoor daar nog meer personeelstekorten ontstonden in de zorg en het onderwijs. De stijgende huurprijzen deden de rest.
De dynamiek op de huizenmarkt kent drie categorieën, die van de allerrijksten even buiten beschouwing gelaten.
De carrousel, waarin huizenbezitters ronddraaien en profiteren van het nog steeds ruime aanbod in de duurdere sector.
De tredmolen, waarin mensen met een kleine beurs gedwongen worden te blijven wonen in slecht geïsoleerde, niet passende huisvesting. De overstap naar het carrousel is bijna niet mogelijk.
De buitenlucht: voor een groeiende groep mensen die nergens aan te pas komen, omdat er niets voor hen overblijft.
Het idee, dat je het probleem oplost met noodbouw (ook wel tiny houses of flex-woningen genoemd) gaat alleen op voor senioren met lieve kinderen, die tijdelijk een huisje voor hun ouders in de achtertuin toestaan.
Wie alleen noodgrepen toepast, verschuift het probleem naar de niet al te verre toekomst, wanneer de geldingsduur van de lichte bouwvergunning afloopt voor alle flex-woningen. Bovendien krijg ik het visioen van nieuwe probleemwijken. De nieuwe regeringsploeg zal aan de slag moeten en geitenpaadjes gaan vervangen door een stevige visie op de ruimtelijke ordening in samenhang met beleid voor de zorg, het onderwijs, het milieu en de bestaanszekerheid van mensen die nu geen enkel uitzicht hebben op een degelijke en passende huisvesting. Hopelijk vindt de rechterhand dan de linker weer. Ook in politiek opzicht.
Door Anneke van Dok. Foto: Rusthuis Hervormd Centrum (Zaandam), Orkaan-archief.
De huidige onzekere woningsbouwtoekomst kan ons er ook nog eens hard op wijzen dat we in een risicorijke streek wonen waarin letterlijk en in overdraagbare zin onze huizen "onder water kunnen komen te staan". Onder water door de betaalde te hoge koopprijs voor de nog aanwezige leuke Zaanse huisjes, waarbij de investering in een nieuw fundament en het repareren van bereids ontstane schade (onzichtbare kosten) zomaar tot een niet voorziene waardevermindering kan leiden van € 50.000,- tot € 75.000,- of zelfs hoger. Achterstallige isolatiemaatregelen komen daar later nog extra bij. Een huidig energiecijfer E kan snel tot grote extra kosten leiden wanneer de overheid de isolatie-eisen gaat opschroeven. Ik heb onlangs een huisje gekocht uit 1908, nieuwe fundering, maar al veel ontstane schade en oneindig veel inspanningen om het energielabel op te krikken. De slechte houtkwaliteit uit die vroege jaren doet de rest (houtworm), er moet véél vervangen worden. ERGO: je hebt niet veel keuze, maar de risico's trekken nu al een wissel op je onzekere toekomst.
Ik geloof dat overdrachtlijke zin bedoeld word.
Het is simpel een ruime meerderheid kiest voor : De Markt moet zijn werk doen. En de anderen gaan voor : Het Gras is Heiliger dan het woonrecht. En zo komt er niets bij aan betaalbare sociale huur- en koophuizen. In de Zaanstreek moet men dus eerst leren kiezen tussen Markt of samen . Dan nog eens tussen mensen en grassprieten . Als ze die strijd hebben gestreden kunnen we dus zeggen dat er gebouwd kan worden of dat onze woningzoekenden het maar elders moeten proberen maar dat Zaanstad vol is voor hen die een "sociale" woning zoeken.
Ze willen gewoon niet bouwen omdat in de toekomst, lees over 20-30 jaar, ze verwachten dat er minder vraag zal zijn, en huizen bouw je bij voorkeur voor een langere termijn. Ze voorkomen liever leegstand in de toekomst dan dat ze voor woningen voor de huidige woningzoekende zorgen.
Een mooie beschrijving van de huidige woningmarkt en zijn samenhang. Wonen is net als eten en warmte van levensbelang voor ieder mens, het woord is nu bestaanszekerheid. Helaas nu afhankelijk gemaakt aan de marktwerking. Speculatie dreef de prijs op tot het huidige maximale niveau, Van banken tot bestuurders, van taxateurs tot woningeigenaren, nagenoeg iedereen deed en doet er aan mee, met als gevolg dit prijsniveau dat bijna het dubbele is van de woningwaarde. Onbetaalbaar tot bijna anderhalf modaal. De beschreven dynamiek doorbreek je niet zomaar, er zal echt ingegrepen moeten worden op de grond en woningprijzen. Wie durft dat echt aan? Of ploeteren en modderen we na 22 november weer gewoon voort. Wie doet het?