Bestuurders hebben soms de neiging om weg te kijken van problemen die nog geen protesterende meutes opleveren, omdat ze zich pas op langere termijn voordoen. Daarom vind ik het opvallend, dat Zaanstad zich bekommert om kerken die een onzekere toekomst tegemoet gaan door de tanende kerkgang.
Door Anneke van Dok
Elk godshuis krijgt een paspoort en daardoor een identiteitsbewijs; als begin van een serieuze gedachtegang over de gebouwen die vroeg of laat hun functie verliezen. Want het betreft hier geen gestapelde stenen, maar monumenten. Niet alleen vanwege de architectonische of historische waarde van het gebouw, maar vooral door de herinneringen en de emoties die ze jarenlang omvatten. Als het orgel niet meer wordt bespeeld, en de galmende psalmen zijn verstomd, veranderen de kerkgebouwen in kille steenklompen die de dorpen en wijken gaan overschaduwen in plaats van ze te verlichten. Daarom is de toekomst van een kerkgebouw geen zaak van de gelovigen alleen, maar ook van de bewoners er omheen.
In mijn roman Twee keer woordwaarde (Boekscout 2016) heb ik een grote kerk getransformeerd tot een herstelhotel voor oudere patiënten, waarin alleen een kleine kapel nog in gebruik wordt gehouden voor gelovigen. Maar in het land zijn vast veel betere voorbeelden te vinden van een goede herbestemming. Slopen zal altijd goedkoper blijken dan een grondige verbouwing, maar gevoelens en herinneringen aan doop en dood, laten zich niet berekenen in euro’s. Anderzijds kan niet elke kerkgebouw worden herbestemd tot een concertruimte, hoe cultuur minnend de Zaanse bevolking ook mag zijn?!
Daarom vormt de invoering van het paspoort een goede aftrap voor een serieuze oplossing, liefst in samenspraak met degenen die zich betrokken voelen bij de kerk of het kerkgebouw. De discussie zou van start kunnen gaan met een internationaal muziekconcours, op de schitterende kerkorgels, misschien wel afkomstig van Flentrop, onze Zaanse orgelbouwer.
Foto: Concert in de Vermaning in Zaandam (Orkaan-archief).
Kijk niet alleen naar de belemmeringen maar ook naar de kansen: sympathie van de omwonenden, bestemmingen volgens bestemmingsplan . En : lees Twee keer woordwaarde: mijn be Kroonde roman.
Als architect heb ik aan diverse herbestemmingen van kerken mogen meewerken. Het kenmerkende van een kerk, de open kerkzaal, die grote overdekte stedelijke binnenruimte voor samenkomst en ontmoeting, vormt tegelijkertijd haar eigen valkuil: er zijn nauwelijks nieuwe openbare functies te vinden die genoeg geld genereren om zo’n gebouw in stand te houden. Herbestemming naar wonen is dan een reële optie. In het voorbeeld van de Blasiuskerk in Made is de karakteristiek van de kerk behouden gebleven door haar niet ‘vol’ te bouwen met appartementen, maar ruimte te laten voor herkenning van haar ziel en oorsprong. Het lukte daar, met een woningstichting die haar nek uitstak, een aannemer die zich verbonden voelde, en een gemeente die verleden en toekomst wilde verbinden…
, als zaad kiemt dan hebben we tarwe of zo . wie begint er nu te zaaien of is er geen zaad meer . is dat de geest van deze tijd? we hebben geen vertrouwen meer in de overheid, die zich zelf hersteld. zijn er geen mensen meer die broodnodig een nieuwe regeervorm bedenkt? ik ben 84, maar waar blijft het jeugdig elan??
Ja dat nog wel misschien een herstelhotel voor oudere patiënten, daar kan ik me nog wel iets bij voorstellen, maar niet een Trampoline Park, dat heb ik net gevonden onder Google "herbestemming kerken" een Trampoline Park in Hilversum in een oude katholieke Kerk uit 1914, dit is gewoon belachelijk, dan ben je gewoon niet normaal bezig!