In Noord-Holland moet je alleen in Texel, Uitgeest en Blaricum verder fietsen (of lopen of met de auto) om bij de Openbare Bibliotheek te komen.

Gemiddeld wonen mensen op 1,8 km afstand van een bibliotheeklocatie. In Zaanstad is dat 2,8 km (in Uitgeest 4,1). Oostzaners lopen 0,9 kilometer en inwoners van Wormerland 1,6 kilometer.

Dat blijkt uit recente gegevens van het CBS over bibliotheekbezoek en de afstand die mensen moeten afleggen om bij de bibliotheek te komen.

De lage positie van Zaanstad (die ook bij het vorige onderzoek werd aangetoond) komt onder meer door het afstoten van diverse vestigingen in onder andere Westerkoog (winkelcentrum), Kalf (Drielse Wetering), Wormerveer (Zaanweg) en Zaandam (Vermiljoenweg). De Bieb denkt overigens wel weer aan nieuwe (kleinere) lokale vestigingen met een op die wijk toegesneden collectie, maar moet daarvoor apart subsidie aanvragen, voorlopig is het nog niet zover.

Meer uitleningen

In 2022 werden er meer boeken uitgeleend dan het jaar daarvoor. Dat gaat om landelijke cijfers, voor gemeenten zijn geen aparte cijfers beschikbaar. In 2022 waren 3,4 miljoen mensen lid van de bibliotheek. Dat was iets meer dan een jaar eerder, toen ging het om ruim 3,3 miljoen leden. De stijging in 2022 is de eerste sinds een paar jaar, daarvoor daalde het aantal bibliotheekleden. Vooral in de coronajaren 2020 en 2021 daalde het aantal leden relatief snel.

In 2022 leenden Nederlandse bibliotheken 53,3 miljoen fysieke boeken uit. Dat is ongeveer een derde meer dan in 2021. Ook werden 5,3 miljoen e-books en 2,1 miljoen luisterboeken uitgeleend.

Lisa van Tongeren van De Bieb (Zaanstreek) zegt dat zij in de Zaanstreek “nog geen opvallende trendbreuk zien, sinds corona wordt er wel weer meer uitgeleend en neemt het bezoek toe, maar op lange termijn dalen de uitleningen.” Op scholen nemen de uitleningen wel sterk toe. Die komen naar de vestigingen van de Bieb of maken gebruik van de Biebbus.

In een kwart van alle Nederlandse huishoudens is minimaal één persoon lid van de bibliotheek. Dit aandeel ligt bij echtparen met kinderen het hoogst (57 procent). In 41 procent van de eenouderhuishoudens had tenminste één persoon een bibliotheekpas. Gemiddeld is 1 op de 5 mensen lid van de bibliotheek. Jongeren zijn veel vaker lid dan volwassenen.

Flexibel

In Zaanstad kiest de Bieb voor het afbouwen van de fysieke collectie. Die keuze is al voor corona gemaakt. De Bieb wil vooral inzetten op preventie en het bestrijden van (digitale) laaggeletterdheid, het uitlenen van digitale en fysieke leesmaterialen en het aanbieden van studie- en werkplekken.

Is dat niet vreemd gezien die laatste cijfers en het toch weer aantrekkende uitleningen? Lisa van Tongeren:

“We zijn nu vooral op zoek naar manieren om de collectie anders in te richten en meer nuances aan te brengen in het beleid. Het is natuurlijk zonde als je zoveel mensen in de Bieb krijgt, die wil je dan toch aan het lezen krijgen. We willen vooral flexibeler omgaan met de collectie.

Sommige boeken worden vaak uitgeleend (thrillers, jeugdboeken) en andere bijna nooit of helemaal niet. Dat geldt voor een deel van de poezië-, kook- en hobbyboeken. We proberen de collectie anders in te richten en ons meer op uitwisseling te richten.”

Lees ook:

De ingang van de voormalige Bieb in Westerkoog (foto Siem van Westen), deze foto werd recent gemaakt maar die Bieb zit er al jaren niet meer.

Door Piet Bakker. Bronnen: CBS, De Bieb (Lisa van Tongeren), eerder nieuws op De Orkaan. Foto boven: De Orkaan.