De Vervoerregio Amsterdam wil een OV-‘systeemsprong’ maken en onderzoeken hoe meer bussen, gelede bussen, snelle bussen, vrije baan-bussen, trams en metro ingezet kunnen worden om capaciteit van de verbinding tussen Zaanstad en Amsterdam op peil te houden.
Want de nood is hoog, zelfs 30 gelede bussen per uur op de ZaanIJ-corridor is tussen 2026 en 2028 niet meer toereikend volgens een recente presentatie van de Vervoerregio.
De huidige cijfers geven echter geen aanleiding tot paniek. Op de drukste tijden in de ochtendspits is de gemiddelde bezettingsgraad van de bussen op de Zaanlijn 79 procent, in de avondspits 65 procent. Van Zaandam naar Amsterdam rijden nu 22 bussen per uur in de spits, dat kunnen er maximaal 30 (gelede, dus veel grotere exemplaren) worden in 2040.
Vanwaar dan de paniek? Dat komt door de prognoses. De blauwe en oranje lijnen schieten omhoog in de grafiek. Maar wat zijn dat eigenlijk voor cijfers? Onder het plaatje verklappen we het.
De cijfers in de grafiek voorspellen bij de ‘maximale variant’ ruim vier maal zoveel reizigers in 2040 als in 2020. Wordt Zaanstad vier keer zo groot?
De Vervoerregio baseert zich op het aantal inwoners en de hoeveelheid woningen in Zaanstad, in 2020 gaat dat om 161.100 inwoners volgens de Vervoerregio. Op de website van Zaanstad zelf staat dat er 156.780 inwoners in 2020 waren (5.000 minder dus).
In 2040 heeft Zaanstad 200.000 à 235.000 inwoners volgens de Vervoerregio. Dat eerste getal is de ambitie van Zaanstad. Een weinig realistisch aantal: de groei zou de komende 20 jaar dan gemiddeld 1,3 procent moeten zijn. Maar over de afgelopen 5 jaar was dat maar 0,6 procent – als Zaanstad zo doorgroeit komt het op 175.000 uit.
Waar de 235.000 inwoners in 2040 vandaan komen is een raadsel, maar zelfs als het zou kloppen (wat dus niet het geval is), is dat maar een toename van 50 procent. Maar waarom zitten er dan vier keer zoveel mensen in de bus?
Er waren plannen om van de IKEA (die er niet kwam) naar het centrum een kabelbaan te maken. Kunnen we dat niet doen? Dat is een milieuvriendelijke en originele manier van openbaar vervoer. Bij het Noordzeekanaal gaat het dan lekker de hoogte in zodat het de scheepvaart niet hindert en bij Sloterdijk stap je uit op aanvullend OV. Als we de gondels dan als mooie Zaanse huisjes vormgeven, hebben we er gelijk een mooie toeristische attractie bij. Het scheelt eveneens een hoop graafwerk. Dit kan er met drie jaar staan, een metro aanleggen duurt zeker 7 keer zo lang.
Leuk idee, maar de verbinding naar Sloterdijk is natuurlijk al prima dus daar win je niks mee.
Die gelede bussen komen bij ons het station niet in.., misschien een lightrail?
In het rapport wordt rekening gehouden met waar de woningen geplaatst gaan worden en hoeveel potentiele reizigers dat oplevert. Dus het kan heel goed kloppen dat er in Zaanstad niet vier keer zoveel inwoners komen, maar dat het gebied waar de lijn(en) rijden veel gebouwd gaat worden. Er is vooral gekeken naar de plannen in en rond Kogerveld en de Achtersluispolder. Maar ook Amsterdam Noord(NDSM, Buiksloterham) telt mee en ik geloof dat die combinatie er voor zorgt dat de lijnen overbelast raken.
Het probleem van het rapport is dat dit helemaal niet wordt uitgelegd of onderbouwd. In Achtersluispolder staan 8.500 woningen ingetekend. Dat die bewoners (die een 'lage parkeernorm' krijgen) daar in 2026-2028 wonen is uitgesloten. En voor nieuwbouw in Buiksloterham hoeft er natuurlijk geen metro naar Zaandam te rijden.
De vraag is wat mij betreft of het in de toekomst echt zo is dat men zich zoveel hoeft te verplaatsen? Het afgelopen jaar heeft laten zien dat een groot deel van het werk wat op kantoor gedaan wordt ook prima vanuit huis gedaan kan worden. Nu heb ik geen glazen bol en vind ik het lastig om in te schatten hoe onze manier van werken er over 20 jaar uit gaat zien, maar ik denk dat thuiswerken toch echt een blijvertje is. Dat heeft dan ook z'n weerslag op het aantal verplaatsingen, wat af zal nemen. Nu denk ik ook, zoals Kees schrijft, dat het privé autobezit af zal nemen. Gaan we dan massaal het OV in of bijv. autodelen? Vind ik lastig om te zeggen. Gezien de belangrijkere rol van Station Zuid in Amsterdam, zou het geweldig zijn als er een directe treinverbinding naar dit station vanuit Zaandam komt. Ik denk dat dit enorm kan helpen met het verkeer richting onze hoofdstad.
Dat van minder autobezit wordt uitgegaan (en dus meer OV) zou best kunnen, maar dat staat dus nergens met cijfers onderbouwd in het rapport. Alleen dat er 'flankerend beleid' kan komen om autoverkeer tegen te werken (2 minuten langere autoritten) zodat OV aantrekkelijker wordt (nu is de auto nog sneller). In de praktijk neemt het autobezit in Zaanstad nog steeds toe. Onze vragen gelden ook die rare prognose van 235.000 inwoners in 2040 die nergens onderbouwd wordt.
"Maar waarom zitten er dan vier keer zoveel mensen in de bus?" Misschien verwacht men een teruggang in privé autobezit, en dan moet men zich met het OV verplaatsen.