Niet alle dromen zijn bedrog, maar deze dus wel. Ze gingen in rook op, vielen in het water of in duigen. Ze bleven beperkt tot de tekentafel, kwamen nooit verder dan een artist impression en verdwenen onder in de digitale ladenkast.
De Orkaan stoft er elke maandag eentje af die het waard is om aan de vergetelheid te ontrukken. Vandaag: een historische scheepswerf in Zaandam.
Wat? Waar? Wanneer?
Het eerste plan voor een historische scheepswerf duikt op De Orkaan op in 2014 (ons oprichtingsjaar) als er plannen worden gemaakt voor het Jacob Vistrerrein aan het eind van de Zaanse Schans. De Stichting De Oude Wolf wil op die plek een scheepswerf laten bouwen, als onderdeel van de Zaanse Schans. Ook het Molenmuseum zou naar die plek moeten verhuizen. Het plan werd doorgerekend en als onhaalbaar afgeserveerd. De eigenaar – Rito Holding uit Heiloo – wilde er luxe (en dure) woningen bouwen. Dat plan werd gesteund door de gemeente, maar ondertussen is er niks tot weinig gebeurd.
In 2018 pikt de stichting Zaans Erfgoed het idee op en presenteert een plan voor een historische (17e eeuwse) scheepswerf op de Burcht. Een maquette werd in het Monethuis gepresenteerd. Het uitgewerkte plan werd in juni 2019 aan cultuur-wethouder Sanna Munnikkendam aangeboden. De scheepswerf zou ook een schip in aanbouw krijgen, een fluitschip van zo’n 27 meter (en een ontvangstruimte voor bezoekers, een expositie, een horeca-voorziening en ruimte voor vrijwilligers en vaste staf). De Burcht was overigens niet de ‘gedroomde’ plek, dat was de Hogendijk waar vroeger de scheepswerven waren, maar die was volgebouwd. Het plan sneuvelde omdat er andere plannen voor de Burcht werden gemaakt.
Versie III van het plan dook op in 2020 toen de werkgroep Maritiem van Zaans Erfgoed haar oog had laten vallen op het Zaanseiland als locatie voor de scheepswerf. Ook dat plan sneuvelde, Rochdale gaat daar appartementen bouwen en de gemeente wil niet meewerken (geen geld erin steken).
En wat nu?
Op het Jacob Visterrein komt voorlopig niks maar misschien in de toekomst woningbouw (geen scheepswerf), op de Burcht komt woningbouw en een parkje, op het Zaaneiland komt woningbouw.
Wat kwam er niet?
Onder: de gedroomde scheepswerf.
Lees ook:
De Zaanse droomkaart…
Door: Piet Bakker
En de laatste bestaande restanten van een historische scheepswerf zijn zonder onderzoek onder de grond verdwenen. Daar heeft Rochedale een stel ellendige huizen neergezet. Bleekersstraat Zaandam.
Is er wat voor te zeggen om Eiland Bloemendaal hiervoor in te richten?
Het idee was om toeristen meer de stad in te trekken, dan ligt het eiland Bloemendaal te ver weg.
Leuk stukje nostalgie over iets dat inderdaad een heel mooie droom was en zo'n kleine veertig jaar steeds op de agenda van vereniging Zaans Erfgoed en haar voorgangers stond (dus niet zoals de tekst suggereert pas sinds 2018!). Onze vereniging heeft altijd nagestreefd dat in een gebied met een zo grote historie op het gebied van houten scheepsbouw (en in later eeuwen ook van metaal), toch minstens een historische museumwerf moest komen. Tevens een prachtig leerproject voor jonge hout- en scheepsbouwers. Door het hele land werden plaatsen bezocht waar een dergelijk project wel gelukt was en aan enthousiasme en steun uit diverse hoeken ontbrak het ook niet, maar helaas bleek dat in de Zaanstreek toch een brug te ver. Het zou mooi zijn als dit in betere tijden toch weer een nieuw leven wordt ingeblazen. Vanuit de Achterhoek blijf ik het Zaanse nieuws dankzij de Orkaan met belangstelling volgen en hoop dat dus ooit nog eens te kunnen lezen.
Ik vind het een leuk idee maar het is niet voor de zaankanters bedoeld . We zijn allemaal druk bezig met het milieu. We moeten onze vervuilende activiteiten beperken tot het hoogst noodzakelijke. Minder dit en zuiniger dat. Subsidies en transities worden van overheidswege ingezet om dit voor elkaar te krijgen. En dan wil men in Zaanstad een historische scheepswerf als toeristentrekker neerzetten en dan krijgen ze geen subsidie! Logisch toch....? lijkt mij, want veel toeristen worden met vliegtuigen, auto's en bussen aangevoerd met allerlei milieueffecten tot gevolg. Doe dit dus niet en beperkt de milieuschade aan de bron.
Alle toerisme dan maar afschaffen omwille van het klimaat ? Toch niet realistisch Diederik ?
Nog beter is het om een werf op de Hemmes te gaan reconstrueren, daar waren vroeger meerdere werven, dus historisch verantwoord - en het is een plek, waar als bodemvervuiling is, dus dat behoeft geen probleem te zijn. Past ook bij de verdere geschiedenis van de Hemmes en kan wellicht worden meegenomen in het Molenplan, waar men al jaren mee doende is.
Op de Hemmes zijn nooit scheepswerven geweest, wel hebben er 9 molens (De Oranjeboom, De Roggebloem, De Oude Zwan, De Zeemeeuw, De Kogmeeuw, De Zaadzaaijer, De Koopman, De Prolpot en De Poelsnip. gestaan maar dat waren 8 olie- en 1 pelmolen, dus geen zaagmolens. In het gehele noordelijk deel ( ten noorden van de Bernhardbrug) van het Oostzijderveld hebben nauwelijks zaagmolens gestaan dus zou het vreemd zijn als dat er op de Hemmes ooit scheepswerven waren. Verreweg de meeste zaagmolens hebben in het zuidelijk deel ( ten zuiden van de Van Goghweg) van het Westzijderveld gestaan en de scheepswerven lagen aan de Westzijde en Hogendijk. Misschien heeft M.de Boer de Hemmes en de Westerhem ( het huidige Zaaneiland) door elkaar gehaald want daar stond wel zaagmolens met in de nabijheid scheepswerven. Nadat de molens verdwenen waren bouwde Zaans Veem loodsen op de Hemmes.
De maquette werd in het Theehuis van Monet gepresenteerd. Het Monethuis ligt aan de Oostzijde en tegenover het Theehuis ligt het MonetAtelier. Maar zo was het destijds vast nog niet bekend ;-). Op de Burcht was vroeger helemaal geen scheepswerf en omwonenden (waaronder ik) zagen niets in dit plan. Wat er wel komt? Daar is MAAK.Zaanstad Centrum Oost voor. Als het goed is komt daar binnenkort meer nieuws over en mogen we weer meepraten .....
Ja ... eigenlijk ongelofelijk. Zaandam was vroeger het centrum van de houten scheepsbouw en daar is bijna niets meer over terug te vinden behalve het standbeeld en een logeer huisje van een Rus die hier een paar maanden doorgebracht heeft...
Een paar maanden? De czaar woonde slechts 8 dagen in het huisje aan het Krimp. Er staan verder nog 3 houtzaagmolens in Zaandam en aan het Hazepad in Zaandijk staat nog een 18e eeuwse houtloods. Aan de Hogendijk staat verder nog het Huis der Cardinalen waar de familie Cardinaal woonde en zij waren grootscheepmakers. Ook zijn er nog de bodemvondsten van de opgraving van de scheepswerf aan de Hogendijk daar waar nu het Zaantheater staat,
Ik vind het wel wat voor de Zaanse Schans, daar zou wel ruimte voor zijn. Past goed bij de geschiedenis van de Zaanstreek.
Vlak boven de Zaanse Schans ligt een jachtwerf met eeen mooi historisch pand erbij. Of ze erin gaan trappen weet ik niet, maar met een paar aanpassingen zie ik wel mogelijkheden. Echter, de bestaande historische werven, zoals de Bataviawerf, zijn enorme kostenplaatsen terwijl het grote publiek , hoe jammer ook, niet echt geinteresseerd is. Moeten we dit dan echt willen?