Deze maand – februari 2024 – bestaat De Orkaan 10 jaar. Dat vierden we met een feestje in de Bullekerk. Burgemeester Jan Hamming van Zaanstad gaf daar een soort van ‘persvrijheidslezing’. Ter overdenking: “Dankzij degelijke journalistiek, hebben inwoners invloed op zaken die hun leven beïnvloeden.”
Beste aanwezigen.
Normaal gesproken, is er eerst een storm en dán pas een orkaan.
Maar hier in de Zaanstreek, is het vaker andersom.
Hier zorgen berichten van de Orkaan, juist geregeld voor een storm.
Een storm van kritiek of ophef.
En ja, hoge bomen vangen veel wind.
U begrijpt: het gemeentebestuur krijgt regelmatig de wind van voren.
De ene keer absoluut terecht. Want wie wind zaait, zal storm oogsten.
De andere keer, blijkt het achteraf, een storm in een glas water.
Goed, ik stop nu met woordspelingen.
Daar zijn ze hier bij de Orkaan veel beter in.
Ik grijp dit moment aan voor iets anders. Iets serieus.
Het 10-jarig jubileum van de Orkaan, nodigt uit, om stil te staan bij de rol van journalistiek.
Goede, onafhankelijke journalistiek is ontzettend belangrijk.
Als ik berichten lees over het buitenland, over gebieden waar persvrijheid wordt beperkt.
Waar journalisten worden gecensureerd, bedreigd of erger, baart me dat zorgen.
Dankzij degelijke journalistiek, hebben inwoners invloed op zaken die hun leven beïnvloeden.
Zonder kennis van politiek of andere machtsstructuren, is er ook weinig controle.
En zonder kennis of controle, kan macht worden misbruikt. Met alle gevolgen van dien.
Dan ben ik blij dat we als Zaankanters in Nederland wonen.
Dat persvrijheid hier een grondrecht is.
Aan de andere kant, zien we in de Nederlandse media wel steeds vaker ‘fake news’ en ‘juice’.
Daarin staan geen feiten, maar meningen centraal. Of zelfs onwaarheden.
Dat valt wellicht onder het vrije woord, maar met persvrijheid heeft het niks meer te maken.
Dit zijn kritieke ontwikkelingen in binnen- en buitenland, in Nederland én in de Zaanstreek.
Het vraagt van ons, als lezer, als kijker, als bestuurder, als journalist, dat we te allen tijde, zélf blijven nadenken.
Blijf kritisch, stel vragen, dubbelcheck je informatie, óók en vooral buiten je eigen bubbel.
Beste mensen. Dat advies mogen we niet in de wind slaan.
U hoort, ik eindig dus ook weer met een woordspeling.
De laatste dan: Beste Orkaan, moge het jullie ook de komende 10 jaar, voor de wind gaan.
Toppe speech van de burgemeester.
Afgezien van de melige woordspelingen was ik onder de indruk van de rede van Hamming. Bestuurders vinden journalisten vaak maar lastig. De Zaanse burgervader begrijpt het belang van een vrije, vervelende en lastige pers. Het lijdt geen twijfel dat De Orkaan de functie van luis in de pels in Zaanstad uitstekend vervult. Het was nog mooier geweest als Hamming het belang van zijn rede nog had onderstreept met het dragen van zijn ambtsketen.
Ik ben ook blij dat we als Zaankanters in Nederland wonen. Anders hadden wie die hele rivier mee moeten nemen.