De cacaofabrieken in de Zaanstreek mochten en mogen beroemde namen koesteren van chocoladefabrieken in hun klantenbestand. Zo heeft het bekende Zaanse cacaofabriek “De Zaan “het chocoladebedrijf bedrijf Hershey gevestigd in Amerika in zijn klantenbestand. 

Door Thijs de Gooijer

Bij het horen van de naam Hershey gaan niet direct belletjes rinkelen van herkenning in Europa. Ze zijn niet erg bekend hier maar in de Verenigde Staten van Amerika is het de belangrijkste en grootste snoepfabrikant. Heel bekend zijn hun chocolade en cacao-producten zoals de chocolademelk,de Peanut-butter, de siroop van chocolade en andere heerlijke versnaperingen.

In 1903 startte Milton Hershey (1857-1945) in Pennsylvania de Hershey-Chocolate Company op. Hij had al geld verdiend met een caramelfabriek maar verkocht deze voor een miljoen dollar om al zijn energie in de chocolade te steken. En dat lukte met de volle melkchcocolade, de zaken gingen voortreffelijk. Zijn producten waren zo goed dat zelfs de Amerikaanse soldaten zijn chocolade kregen in de Tweede Wereldoorlog.

In tegenstelling tot de andere bekende namen in de Amerikaanse chocoladewereld was Hershey een uiterst gulle man die de winst van zijn fabrieken gebruikte om allerlei zaken voor zijn personeel te regelen. Hij liet zelfs een stad bouwen (Hershey, PA) met watervoorzieningen en elektriciteit om zijn medewerkers een goede woonplaats te verschaffen.

Maar hij en zijn vrouw Kitty regelden nog veel meer. Naast de betaalbare woningen ontving de kerk gulle donaties. Verder zette hij een openbaar vervoersysteem op en liet hij naast een theater ook een hotel, een chocolatier-restaurant, een pretpark, een kerkhof, een school voor wezen en een ijsbaan neerzetten. Alles tegen goedkope prijzen voor de plaatselijke bevolking en werknemers. In 1918, 30 jaar voor zijn overlijden, doneerde hij zijn bezit aan een trustfonds wat nu miljarden waard is. Dit fonds zorgt er o.a. voor dat achtergestelde kinderen een gedegen opleiding krijgen op een school die hij zelf heeft gesticht in 1909. Vandaag de dag is Hershey (PA) een prachtige attractie voor miljoenen bezoekers.

Waar vind je tegenwoordig zulke bazen nog hoor ik U zeggen.

Een vreemde verschijning…

Belangrijke klanten bezoeken hun leveranciers regelmatig. Dit is in elke vorm van industrie een vast gegeven. Heel vroeger was dit een welkom uitstapje voor een directie. Zij werden immers enkele dagen in de watten gelegd door hun klanten. Een uitstapje in de omgeving gevolgd door een diner met nog iets daarna, en dat kon van alles zijn. Er was ook altijd een fabriekstour aan het bezoek verbonden maar dat was toen maar bijzaak en was snel afgerond, er stonden leukere zaken op het programma, een goede score voor de leverancier was dan ook makkelijk te behalen.

Tegenwoordig gaat het anders. Klanten in de cacaowereld hebben tegenwoordig meerdere leveranciers en zij huren dan ook met grote regelmaat specialistische bedrijven in die de leveranciers bezoeken. Tijdens die bezoeken letten zij op allerlei zaken zoals de bedrijfsvoering, hygiëne (HACCP), waarborg van steriliteit en het uitvoeren van allerlei programma’s en bedrijfsvoorschriften waar men zich aan dient te houden. Alles ook in ons belang zodat wij veilig kunnen consumeren. Ook de traceerbaarheid van het eindproduct tot aan de grondstoffen toe die daarvoor gebruikt zijn is vandaag de dag uitermate belangrijk. Het transport, de opslag, de schepen hun naam en lading, alles wordt bekeken.

En toch… Als u bijvoorbeeld de auto wilt inruilen of verkopen dan wast u de auto en poetst hem hier en daar een beetje op. Dat is in de fabrieken ook zo. Buiten dat het in de levensmiddelenindustrie altijd picobello op orde moet zijn wordt er hier en daar nog wel gepoetst en extra schoongemaakt. Een schoon venster, een nette entree. Niets wordt aan het toeval overgelaten.

De bezoeken worden ‘audits’ genoemd en deze audits gaan altijd gepaard met fabrieksbezoeken. Degene die de fabriek bezoekt is een specialist op zijn gebied, gewapend met zaklantaarn en een spiegeltje die om de hoeken kan kijken en bovenop kasten kan gluren gaan ze de fabriek in, kijkend en controlerend of men doet zoals beschreven en op zoek naar zaken die voor verbetering in aanmerking kunnen komen. Als alles in orde is volgt er een score. Na afloop wordt er een certificaat opgemaakt met uitleg wat goed is en wat niet goed is. De resultaten worden naar de opdrachtgever gestuurd.

En toch… Deze gebeurtenis vond plaats een dikke 60 jaar geleden in een Zaanse cacaofabriek. Een belangrijke klant uit Frankrijk op het gebied van cacaoboter bezocht zijn leverancier. De klant was van dermate belang dat de voltallige directie aanwezig was bij de ontvangst. De President-directeur was zelfs de gastheer op de tour naar de raffinaderij waar cacaoboter wordt gemaakt. De klant zette hygiëne in de fabriek op de eerste plaats, ook het voorkomen en de kleding van de werknemers moest tiptop in orde zijn. Enfin, dat was allemaal dik voor elkaar… dacht men.

Toen het gezelschap, dat bestond uit enkele dames en heren, op de keurig gepoetste begane grond aankwam, ging juist een deur open in het hogere trappenhuis en kwam daar een man naar buiten. Niets bijzonders denkt U maar… de man was geheel naakt op een smalle lendedoek na die gemaakt was van closetpapier en zijn onderbuik bedekte. Daarnaast was de man zwaar behaard: heel dik over zijn gehele lichaam. Zeg maar het haar dat u op het hoofd heeft bedekte zijn corpus en benen bijna helemaal. Vandaag de dag zou men hem als een soort bigfoot betitelen. Een behaarde reus die in de bergen van Amerika zou leven. Stomverbaasd keek het gezelschap omhoog. De vrouwen slaakten gilletjes en de mannen wezen driftig naar de verschijning die achterdochtig naar de groep bezoekers terug loerde. De aandacht die hij kreeg werd hem zelfs teveel, hij slingerde enkele primaire kreten naar de bezoekers toe die er gelukkig niets van verstonden. De van kleur verschietende directeur verstond het echter wel en begreep uit de woorden van de man dat hij dringend een grote boodschap moest doen. Hij had de wc niet meer kunnen halen en zich daarom lelijk bevuild had. Hij was nu op weg naar de wasgelegenheid op de begane grond. De directeur vond dat het beter was om te vertrekken en onder het verbale geweld van de halfnaakte man zochten zij de uitgang op, de frisse lucht in. Het bezoek aan de raffinaderij uitstellend tot een volgende keer. Wat hij de bezoekers heeft verteld zal altijd wel duister blijven. De klant is echter trouw gebleven bij die fabriek dus het zal wel een aannemelijk verhaal geweest zijn.

De volgende keer weer wat meer over de gebeurtenissen in en rond een cacao-fabriek.

Door Thijs de Gooijer.