Afgelopen week was de A8-A9-verbinding weer hevig in het nieuws nadat Zaanstad had besloten de reservering van € 14 miljoen uit te stellen tot 2026/2027.
De gemeente werd van alles wat mooi (en vooral) lelijk was beschuldigd, voor- en tegenstanders vlogen elkaar in de haren. Maar hoe zit het nu eigenlijk met de plannen? En wat is de rol van Zaanstad?
De A8-A9-soap in 9 vragen.
1. Hoelang wordt er al gedacht over de A8-A9-weg?
Ruim 60 jaar. We hebben een kaart uit 1958 gevonden waar de weg al ingetekend staat: het Rijkswegen 1200 km-plan dat tussen 1960 en 1975 gerealiseerd zou moeten worden. Niet gelukt dus. Op een Falkplan-kaart uit de jaren zeventig staat de weg ook al ingetekend: “gereed in 1983” (afbeelding onder). Niet dus.
2. Van wanneer dateren de recente plannen?
Uit 2014. Dan start de provincie Noord-Holland een planstudie en laat een Milieu-Effect-Rapportage (MER) maken. In 2011 is er al een Meerjarenprogramma Infrastructuur, Ruimte en Transport (MIRT) voor de Noordkant van Amsterdam uitgevoerd die de basis is voor de plannen uit 2014. In die plannen werd trouwens uitgegaan van aanleg na 2020, later is dat bijgesteld tot 2018 (en nu ‘na 2022’). In 2014 wordt ook al in de Zaanstreek – o.a. in Assendelft – overleg over de nieuwe verbinding gevoerd.
3. Wat hielden die ‘recente’ plannen in?
Om de verkeersdoorstroming in Noord-Holland te bevorderen en de overlast langs de N203 te verminderen moet de A9 met de A8 worden verbonden, in eerste instantie waren daar zeven varianten voor, een aantal daarvan maakten deels gebruik van de N203, eentje liep langs het Noordzeekanaal en drie varianten gingen rechtstreeks van de A9 naar de A8. Twee rechtstreekse varianten bleven uiteindelijk over (Heemskerk en Golfbaan) naast de Nul-plus die de oude route volgde.
4. Is Nul-plus een serieus alternatief geweest?
Jazeker. De provincie heeft die variant uitgewerkt: via tunnels en viaduct dwars door Krommenie. Voordeel was dat er niet door de Stelling van Amsterdam werd gebouwd en dat een tunnel onder Assendelft ook niet hoefde. Bouwtechnisch was een tunnel onder de Jan Brasser-tunnel een groot obstakel. Ook de maatschappelijke steun voor dit alternatief was gering.
5. Waarom is goedkeuring van Unesco nodig?
Om de Stelling van Amsterdam de status van Werelderfgoed te laten behouden moet Unesco daar geen stokje voor steken. Unesco heeft advies gevraagd aan ICOMOS dat concludeerde dat geen enkele doorsnijding van de Stelling van Amsterdam acceptabel was. Het Rijk en de Provincie willen niet dat de Stelling het predikaat Werelderfgoed verliest.
6. Waarom koos de provincie toch voor Golfbaan-variant?
In mei 2018 kiest de Provincie definitief voor het Golfbaan-alternatief en dus voor een tunnel onder Assendelft en doorsnijding van de Stelling van Amsterdam. Het is € 180 miljoen goedkoper dan het Heemskerk-alternatief; het Nul-plus-plan kan op te weinig maatschappelijke steun rekenen. GS van Noord-Holland zegt de aanbevelingen van ICOMOS meegenomen te hebben en maatregelen wil nemen om “de waarden van de Stelling van Amsterdam te herstellen”. Daartoe wordt in samenwerking met het ministerie van OCW een landschapsplan opgesteld.
7. Krijgt het Golfbaan-tracé de zegen van Unesco?
De Provincie gaat er vanuit dat het landschapsplan zo goed is dat Unesco geen bezwaar heeft en de Stelling Werelderfgoed blijft. Zaanstad oppert een ander alternatief:
“Unesco hoeft dat advies niet op te volgen en kan nog een andere lijn volgen.”
Het zijn twee veronderstellingen die tot dusver op geen enkele manier zijn waargemaakt. Er is een negatief advies op alle opties die de Stelling doorsnijden. Dat Unesco een eenduidig advies is de wind zal slaan lijkt onwaarschijnlijk. GroenLinks Noord-Holland die via de WOB stukken opvroeg noemt het landschapsplan dan ook ‘kansloos’.
8. Wat is de planning? Wanneer wordt de weg gebouwd?
Het landschapsplan moet dit jaar worden aanbesteed en worden besproken met betrokkenen (participatie). Voor het eind van 2019 is er volgens de planning van Noord-Holland een ‘Go/no go besluit’ door Provinciale Staten. Begin 2020 moet de minister van OCW het plan goedkeuren.
Half 2020 neemt de Provincie een ‘Tracébesluit’ en begint de inspraak. In 2022 moet een ‘definitief Provinciaal Inpassingsplan’ worden vastgesteld terwijl de minister van I&W een ‘definitief Tracébesluit’ moet vaststellen. Vanaf dat moment begint de mogelijkheid om beroep aan te tekenen bij Raad van State tegen deze besluiten. En dat zal – gezien de tegenstand – ongetwijfeld gebeuren.
Na 2022 is de realisatie-fase. Of dat gehaald wordt hangt dus af van die hele rits van beslissingen die daaraan vooraf gaat. Als daar vertraging optreedt, duurt het allemaal langer. En als de bezwaren dermate zwaarwegend zijn dat realisatie moet worden uitgesteld, duurt het nog langer, ‘na 2022’ betekent dus vooral dat het zeker niet eerder gebeurt.
9. Wat is eigenlijk de rol van Zaanstad?
Die rol is zeer beperkt. Het is vooral een provinciale zaak. De Provincie moet – samen met de Metropoolregio – voor het geld zorgen en heeft daar waarschijnlijk ook steun van de Rijksoverheid voor nodig. Zaanstad heeft € 14 miljoen toegezegd. Die € 14 miljoen is uit de begroting voor 2021/2022 gehaald en zes jaar naar achteren geschoven: naar 2026/2017. De achtergrond is dat Zaanstad wanhopig op zoek is naar geld vanwege de grote tekorten bij jeugdzorg.
Maar waarom naar 2026/2027 als de Provincie ‘na 2022’ als realisatie-periode aangeeft? Volgens Zaanstad is er geen nieuwe planning. Dus waar de zes jaar uitstel vandaan komt blijft duister. Volgens Zaanstad komt het project niet in financiële problemen door het uitstel:
“De uitstel van de financiering is in lijn met de planning van het project A8-A9. Eerst wordt het landschapsonderzoek afgerond en dan de volgende stap genomen.
Mocht er eerder geld nodig zijn voor het project A8-A9 dan gebruikt Zaanstad het investeringsfonds daarvoor. Wij hebben het geld gereserveerd en dat zal ook zo blijven. Voor Zaanstad is de A8-A9 noodzakelijk om de leefbaarheid en veiligheid in Krommenie en Wormerveer en de bereikbaarheid van Zaanstad te vergroten.”
In het coalitieakkoord staat overigens dat Zaanstad wel voor de verbinding is (dat was al geregeld tijdens de vorige coalitieperiode) maar dat “eventuele voorstellen van de provincie in de gemeenteraad ter besluitvorming voorgelegd” zullen worden.
Weten we nu intussen al wat meer?? Waar kan ik de laatste stand van zaken vinden?
Misschien een goede gelegenheid het hele plan nog eens tegen het licht te houden en de zaak meer holistisch (en duurzaam) aan te pakken: 1) Tunnel tussen het Kalf en Zaandijk-West 2) Halfverdiept tussen Zaandijk-West en de Nauernase Vaart 3) Aquaduct onder de Nauernase Vaart 4) Halfverdiept tussen de Nauernase Vaart en de A9 Kost een paar centen maar daar krijg je heel wat voor terug: minder luchtvervuiling, minder horizonvervuiling, minder geluidsoverlast, minder barrièrewerking, meer ruimte voor werken, wonen en recreatie. Bedenk eens hoeveel gebouwen je kunt neerzetten op de plek van de huidige Coentunnelweg in Koog aan de Zaan en het Kalf als die ondergronds zou gaan. En stel je eens voor: geen lelijk dijklichaam meer dwars door het Guisveld, maar prachtige vergezichten, net als voor 1970. In andere delen van Nederland kan het ook (denk aan de A4 door Midden-Delfland) dus waarom in de Zaanstreek niet. Interessant weetje: het was niet alleen ooit de bedoeling dat de Coentunnelweg zou worden doorgetrokken, er waren ook serieuze plannen om een tweede snelweg naar Amsterdam aan te leggen door het Westzijderveld langs de Gouw. Dit verklaart het bestaan van de Omgelegde Guisweg: de oude Guisweg tussen Westzaan en Zaandijk langs molen De Schoolmeester moest wijken voor een gigantisch knooppunt. Rond dezelfde tijd werden er plannen gemaakt om het zuidelijk deel van Assendelft en Westzaan te slopen voor de aanleg van een grote zeehaven. De oliecrisis voorkwam erger. Op internet zwerven nog ergens plattegronden rond. Scary stuff.
Je weet als je rondom de A8 gaat wonen dat je een verhoogde fijnstof hebt. Gelukkig worden auto's zuiniger en is straks alles elektrisch. Dus de werkgroep A8 kan al opgegeven worden.opgelost.
Gelukkig gaat de heer de Groot daar niet over, maar verstandige mensen, die snappen hoe het echt zit.
Dat vraag ik me wel eens af of deze mensen deskundig zijn. Wat heeft die werkgroep A8 nu met het door trekken van de A8 - A9 te doen. Het verkeer dat daar nu rijd gaat door Krommenie verder Noord-Holland in en met het door trekken van die weg is dat niet meer het geval. Dus Krommenie verlost van het doorrijdend verkeren bij de Coenbrug zal het zo blijven zoals het nu is. Men heeft het daar steeds over toenemend verkeer door de doortrekking, maar dat moet nog blijken. En de auto,s zijn en worden steeds schoner en er wordt meer elektrisch gereden, dus minder fijnstof.
Dat staat in MER van de Provincie: "Hieruit kan geconcludeerd worden dat met de nieuwe verbinding in een verkeersbehoefte wordt voorzien en dat verkeer van andere routes naar de nieuwe verbinding wordt getrokken." We gaan hier trouwens geen platform bieden aan beschuldigingen over en weer over wie er nu deskundig is. Het gaat vooral om tegengestelde belangen. Als bij A. minder verkeer rijdt, neemt het verkeer bij B. toe.
Dit is precies wat ik al eerder zei. Geen enkele dossierkennis en en hoog van de toren. Gelukkig zijn er verstandige mensen, die weten hoe het echt zit.
Een belangrijke vraag welke niet wordt gesteld is; wat de gevolgen zijn voor duizenden woonadressen langs de huidige A8 west? Dit traject is nu al zeer hoog belast met o.a. vieze lucht en geluidsoverlast en nog even 30 duizend dagelijkse verkeersbewegingen erbij kan domweg niet. De werkgroep A8-Coenbrug vraagt hier al jaren aandacht voor, en met succes! Inmiddels heeft het hele College zich al diverse malen uitgesproken dat er oplossingen MOETEN komen voor deze problematiek (ook zonder doortrekking). En ook het grootste deel van de Raad steunt ons hierin. Ergo er wordt door iedereen (College/Raad) hard gesleurd om dit voor elkaar te krijgen, niet in de laatste plaats door de werkgroep zelf. Maar bv ook door Staten- en Tweede Kamerleden. De werkgroep vindt ook dat andere knelpunten in Zaanstad opgelost moeten worden. Een deel daarvan wordt toekomstig gerealiseerd (o.a. Thorbeckeweg). Maar ook in Krommenie/Assendelft moet de lucht/overlast letterlijk worden geklaard. Het kan alleen niet zo zijn dat het oplossen van het probleem daar ten koste mag gaan van de wijken rond de A8. Daar is nu gelukkig consensus over.
Klinkt allemaal alsof we in 3000 wel een snelweg hebben, maar dan issie niet meer nodig, dan rijden we niet meer in auto's. De overheid is bijna met alles altijd te laat en a8-a9 verbinding is geen uitzondering :-(. Helaas we wachten al heeeeeel lang af en er kan nog wel een eeuwtje bij.