Waarom heeft een gemeente een concerndirecteur?

Is de gemeente een bedrijf? Je zou het bijna denken. Zaanstad heeft sinds vorige maand een nieuwe concerndirecteur. En sinds dit weekend weten we ook dat de ‘directeur bedrijfsvoering’ die ‘verandermanagement’ in haar takenpakket heeft, ziek thuis zit.

Door Piet Bakker

Concerndirecteur… directeur bedrijfsvoering… het klinkt net alsof je met een echt bedrijf te maken hebt. Je weet wel, zo’n bedrijf waar je winst moet maken, zo’n bedrijf waar de aandeelhouders je de laan kunnen uitsturen, zo’n bedrijf dat de concurrentie voor moet blijven. Een bedrijf met klanten die ook ergens anders terecht kunnen.

Maar de gemeente Zaanstad is helemaal geen bedrijf. De gemeente maakt geen winst (in tegendeel). De gemeente heeft helemaal geen aandeelhouders die de resultaten in de gaten houden. De gemeente heeft geen concurrenten en geen klanten. Je kan je vuilnis alleen maar door HVC laten ophalen, wij kunnen niet voor de hondenbelasting naar Wormerland of voor de OZB naar Oostzaan omdat het daar goedkoper is.

De gemeente is geen bedrijf maar een dienstverlener voor haar burgers. De gemeente is geen bedrijf.

Ze doen wel bedrijverig. Ze spelen bedrijfje en doen alsof ze een concern zijn, met concerndirecteuren dus. In Zaanstad zijn die vooral met zichzelf bezig, “incidenten, intriges, halve waarheden, niet nagekomen afspraken en hier en daar een scheldpartij” aldus het NHD. En bij de strijd in de ‘bedrijfstop’ is de burger uit beeld geraakt. Projecten lopen vertraging op en vergunningen laten lang op zich wachten.

Het meeste gaat natuurlijk goed (wegen, scholen, voorzieningen), de taken van de gemeente worden steeds complexer (jeugdzorg), de wet- en regelgeving is gekmakend (stikstof), maar zoals burgemeester Hamming schrijft: “Tegelijkertijd sluit het college haar ogen niet voor zaken die anders en beter moeten.”

In het begin van dit jaar startte Zaanstad dus een ‘traject voor organisatieontwikkeling’ waarbij de organisatie een ‘open houding naar burgers en ondernemers’ moest gaan ontwikkelen. Misschien eerst maar eens dat malle concern-denken de deur uit. Overal bordjes ophangen: Wij Zijn Geen Bedrijf!

In het Engels betekent concern ‘zich zorgen maken’ – dat klopt dan weer wel.