Je kan veel over Sjoerd Soeters zeggen, maar niet dat hij Zaanstad ongemerkt voorbij is gegaan. Hij kwam met een dreun en verdwijnt vandaag met een klap in de vorm van een afscheidssymposium in het Zaantheater.
Soeters heeft in het centrum van Zaandam onuitwisbare sporen achtergelaten. En we zijn nog niet van hem af, de metamorfose van de Peperstraat zal ook zijn signatuur dragen.
Tegelijkertijd is de Inverdan-supervisor omstreden, waar Soeters opduikt is het ook vaak hommeles.
Update: hier vind je een verslag van het afscheidsfeest (met filmpje en veel foto’s)
Soeters in Zaanstad. In 7 delen.
1. De invloed
De invloed van Soeters op de ontwikkeling van het centrum van Zaandam kan niet worden onderschat. Zaanstad noemt hem zelfs ‘de bedenker van de Zaanse binnenstad’. Onder collega-architecten werd zijn invloed gevreesd. “Er wordt geen steen op een andere gemetseld in het centrum van Zaandam zonder dat Soeters het goedkeurt” aldus een Zaanse architect die vanwege goede redenen liever anoniem wil blijven. Toen Soeters aantrad in 2000 presenteerde hij zijn plannen in ‘De Kade’ waarbij hij het publiek dia’s van Venetië liet zien om zijn vergezicht duidelijk te maken, Zaandam zag er nu meer uit als Grozny liet hij later optekenen. Dat zou hij wel eens aanpakken, 20 jaar lang domineerde hij alle bouw in het centrum van Zaandam.
2. De Gedempte Gracht
Zijn invloed is het meest zichtbaar op de Gedempte Gracht. Wie herinnert zich nog de paviljoentjes en de armoedige entree vanaf de kant van het station. Soeters ontdempte de Gracht en introduceerde zijn neo-Zaanse stijl: van de gevels tot de reclamebordjes. De overgang naar het station werd opgetild via het Stadhuisplein. De Gracht heeft nu weer een zichtlijn over het water vanaf beide kanten. Of hij het met de nieuwe anti-val-hekjes eens is weten we niet.
3. Neo-Zaans
De stijl van Soeters in Zaandam noemden wij neo-Zaans en die term is een eigen leven gaan leiden. En niet alleen op de Gedempte Gracht. Overal in Zaandam duikt het neo-Zaans op. In Zaans Hout, achter het station bij het nieuwe hotel, in de Oostzijde bij Tuin der Nederlanden. Hoeveel neo-Zaans kan je hebben? schreven we al in 2017. En daarna is het niet minder geworden. Eén van de redenen was dat plannen die dit Soeters-stempel droegen een grote kans hadden om ongeschonden de supervisor te passeren (zie: invloed). Soeters verordonneerde zelfs dat er alleen Neo-Zaanse borden op de Gedempte Gracht mochten staan.
4. Inntel
Soeters is dus NIET de architect van het meest iconische onderdeel van het Inverdan-centrum: het Inntel-hotel, alhoewel hij toch graag die indruk wekt en zelfs openlijk heeft gesuggereerd dat hij de echte bedenker was. Architect Wilfried van Winden van WAM-architecten ontwierp het hotel in de tijd dat Sjoerd Soeters supervisor was in het Zaanse centrum. Soeters beschuldigde daarop Van Winden van diefstal en plagiaat, hij zou al eens een schetsje hebben gemaakt (dat hij op zijn beurt ‘geleend’ had van het boekje Zaanse Houtbouw). In 2020 werd het conflict opnieuw op de spits gedreven toen reclameman Barry Menger in een kinderboek de mythe nieuw leven inblies (en moest rectificeren: “Sjoerd Soeters is niet de architect van het Inntel Hotel in Zaandam, dat is Wilfried van Winden van WAM Architecten.”)
5. Zaanse Golf
In 2019 eindigde het regime Soeters met een relletje toen hij als Inverdan-supervisor samen met de stedenbouwkundige van Zaanstad het plan voor een extra verdieping op het kantoorpand de Zaanse Golf om “onduidelijke redenen afkeurde”, aldus ontwikkelaar Bart de Jong. Daarmee kwam Soeters lijnrecht tegenover B&W te staan die juist hun best hadden gedaan om Loders Croklaan in Zaanstad te houden. Erg ‘onduidelijk’ waren de redenen van Soeters’ verzet tegen een verhoogde Zaanse Golf niet. Die staat namelijk pal naast het Stadhuis dat Soeters zelf ontwierp (en zou hoger worden). Soeters haalde uiteindelijk bakzeil, de Zaanse Golf kreeg een extra verdieping.
6. Peperstraat
Met de overstap van Soeters van Zaanstad naar de ontwikkelaar van het Peperstraatgebied werd een nieuw ‘hoogtepunt’ bereikt. Soeters werd beschuldigd van het dragen van dubbele petten, als supervisor had hij voorgesteld de Peperstraat (en de Beatrixtoren) te slopen, en als architect ging hij zijn eigen plan nu ontwerpen en uitvoeren. Soeters stapte op als supervisor en werd weer architect. Lees hier het Peperstraat-dossier. Die dubbele petten waren overigens vaker voorgekomen. Soeters ontwierp ook de gevels van C&A en Douglas en maakte schetsen voor het Zaantheater, het pand van de Zaanse Schoenhandel en zelfs voor het Cultuurcluster.
7. Erepenning
In 2017 kreeg Soeters uit handen van (waarnemend) burgemeester Vreeman de Erepenning van Zaanstad uitgereikt. Vreeman – die in ijdelheid weinig onderdoet voor de supervisor – gaf die penning daarmee ook een beetje aan zichzelf. Hij was immers de man die Soeters binnenhaalde: de “motor en visionair” achter de ontwikkeling van het centrum van Zaandam aldus Vreeman.
Nog niet genoeg van Soeters? Lees hier alles wat De Orkaan schreef over de supervisor.
Door: Piet Bakker
De Orkaan wordt steeds onleesbaarder. Bovenstaand zie ik veel gescheld. Niet volgens de "regels" zoals de Orkaan die zelf stelt. Orkaan, plaats die stukken dan niet.
Echt om deze man nu zo'n afscheid te geven. Echt over de top. Deze man heeft altijd op ons neer gekeken, heeft geen greintje gevoel voor een gezonde leefomgeving of een groene leefomgeving. Hij heeft zijn eigen speeltjes hier mogen uitwerken en hier flink flink geld aan verdiend. Mag toch hopen dat hij zelf dit afscheid heeft gesponsord. Ik vind de hele stad over de top en geen ziel hebben en hier is zeker niet gekeken om groen of natuurinclusiviteit te integreren. Het mooiste pand wat wel nog allure heeft is de Zaantoren, het witte Barcelona achtige pand waar de Sting in zit. Dit pand sluit trouwens ook mooi aan bij de Beatrixtoren wat Soesters wil laten slopen. Ik heb de heer Soesters wel eens bij een participatie bijeenkomst ontmoet en kreeg een koud bad van deze man. Deze man had totaal geen oog voor de inwoners of een groene leefomgeving. Sjoerd Soesters zijn opvolger heeft dat (hopelijk) gelukkig wel. Natuurinclusief ontwerpen zou nu de hoofdtoon moeten zijn. Dat is in het gehele centrum niet gebeurd. Ik hoop dat hier nog wat achterstallig onderhoud op dat vlak mag plaats vinden om ook de dierlijke bewoners een huis te geven. Verder hoop ik op echte groene gevels ipv geschilderde groene gevels. Dus echt GROENzaans ipv ZAANSgroen.
ik had er eerst een hard hoofd in en die gracht zag ik al helemaal niet zitten. Maar wat is het mooi geworden. Speels, origineel en Zaans Groen. De immer negatieve zuurpruimen hierboven denken toch hoop ik niet met heimwee terug aan een brede asfaltweg met lelijke betonblokken uit de jaren 60 als koopgoot? Nu mag het van mij best weer iets ingetogener, om het evenwicht te bewaren. Maar wel met regionale kenmerken en details. Sjoerd, ik heb destijds heel negatief over je ideeën gedacht, maar je hebt echt iets bijzonders neergezet. ik hoop dat het later dezelfde waardering krijgt als de indertijd nogal bijzondere gebouwen van Berlage of Dudok nu.
ik bedoel dus dat nieuwbouw best weer iets ingetogener mag, wat er nu is moet uiteraard blijven staan!
Het is toch frappant dat als je de naam Sjoerd Soeters laat vallen ook buiten de Zaanstreek er niets anders dan weerzin naar boven komt. En inderdaad zijn we nog niet van deze Plopsaland architectuur af zolang de lange arm van de heer Soeters nog in het architectenbureau zit. Als echte Zaankanter kan ik zeggen, tis het weer net niet met het centrum.
afscheid!? dat is een illusie want via zijn architectenbureau houdt hij gewoon een heel dikke vinger in de groene plastic pap en zorgt ervoor dat naoorlogse beeldbepalende architectuur w.o. de Beatrixflat afgebroken wordt!
Als Oostzaner laat ik mijn milde kritiek over het uiterlijk van onze voorstad achterwege….
Het is netter als voorheen, dat is zeker maar het heeft geen klasse. Heel erg nep allemaal en ziet er zo kinderachtig uit. Lijkt wel de Efteling.....
Ik houd het voor gezien.
Opgeruimd staat netjes ! Soeters is de Poetin onder de architecten, een nietsontziende, geen tegenspraak duldende dictator die Zaandam heeft "verwoest" met zijn belachelijke en vaak ondoordachte ontwerpen.
Allememaggies wat een mooi jasje.
Sjoerd Soeters is de meest arrogante kwal die ik in mijn leven ontmoet heb. Hij presteerde het om in de begin / de ontwerpfase van Inverdan als (uiteraard enige) jurylid van een zandkastelen-bouw-wedstrijd op het Noordsche Bos de bouwsels van mijn toen 4- en 7-jarigekinderen in hun gezicht af te kraken als zijnde "leuk geprobeerd, maar architectonisch gezien duidelijk van generlei waarde" en daarbij mijn kinderen beteuterd achterlatend.
Tja triest dan
Hij heeft Zaanstad een nieuw gezicht gegeven. Ik word er nu vrolijk van als ik het station uitkom en de gracht oploop. Dat was vroeger wel anders.
Zaandam toch?
ik ben er vrolijk van dat hij vertrekt, de boel proberen te manipuleren want hij moest zijn zin krijgen.Het gaat echt niet dat de mensen een woning krijgen.Het gaat er om zoveel mogelijk bouwen,want er moet zoveel mogelijk geld over de drempel stromen.
Neo-Zaans? Zaanse kitsch lijkt me een betere term. Of spaghetti architectuur. Een mooi voorbeeld hiervan is in de Westerwatering te vinden met die opelkaar gepropte neo-Zaanse woningen met elk een eigen vorm, stijl en kleur. Leuk om -heel- even naar te kijken maar na een paar jaar vraag je jezelf toch af of het wel zo'n goed idee was.